تحلیل ظرفیت­ ها و سناریوهای فراروی زیست‌پذیری شهری در سقز و فضاهای پیرامونی آن با رویکرد عدالت فضایی

چکیده

در چند دهه اخیر، زیست­پذیری شهری به مثابه گفتمانی نوین در حوزه شهرسازی و برنامه­ریزی شهری، مورد توجه ویژه برنامه­ریزان و سیاستگزاران در سطوح مختلف جهانی، منطقه­ای، ملی و محلی، بوده است. این مقوله، ضمن انعکاس وضعیت شاخص­های مرتبط با توسعه پایدار و عدالت فضایی و اجتماعی در بستر کالبد شهر، روح شهر را در ارتباط با شاخص­های کیفی و ارتقاء تاب­آوری پیرامون بحران­ها، جذابیت­های کالبدی- محتوایی، بسط سرمایه­ای-­ فرهنگی و گرایش به نوآوری و خلاقیت شهری در ابعاد مختلف، منعکس می­سازد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر تبیین و تحلیل ظرفیت­ها و چالش­های فراروی زیست­پذیری شهری در سقز و فضاهای پیرامونی آن و شناسایی وضعیت­های مختلف آن (خوشبینانه تا بحران)، می­باشد. روش تحقیق بکار گرفته شده توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای- اسنادی، پیمایش­های میدانی، جلسات نخبگانی و نیز تحلیل­های مدلی و نرم­افزاری در چارچوب تحلیل ضریب همبستگی پیرسون، آنالیزهای ویکور و الگوی سناریو ویزارد، بوده است. در این بین، تعداد 40 نفر از نخبگان علمی و اجرایی با استفاده از الگوی غیر تصادفی هدفمند، به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید. یافته­های حاصل از تحلیل مدل ویکور نشان داد که به ترتیب نواحی 3 (0.097)، 1 (0.247) و 9 (0.264) دارای مطلوب­ترین وضعیت زیست­پذیری، و نواحی 16 و 7 با (1.00) و (0.719)، وضعیت نامناسب به لحاظ شاخص­های مورد تحقیق داشته­اند. همچنین، نتایج تحلیل ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که در سطح اطمینان (0.99) و احتمال خطای کمتر از (0.01)، بین عدالت فضایی، پیوستگی و تعلق مکانی (0.32) و عدالت فضایی، مشارکت و همبستگی اجتماعی (0.22)، ارتباط مثبت بالا در سطح اول و متوسط در سطح دوم برقرار است. در نهایت، با توجه به امتیازهای اکتسابی، احتمال تداوم وضعیت فعلی (320) نسبت به وضعیت­های مطلوب (250) و قابل قبول (180)، بیشتر بوده است.