طراحی مدل تطبیقی واكاوی پیشایندها و پسایندهای سكوت سازمانی در دیوان محاسبات كشور مورد مطالعه: مناطق ششگانه

چکیده

در سال‌های اخیر، به‌دلیل تغییراتی که در سازمان‌ها و محیط آن‌ها ایجاد شده است، اهمیت نیروی انسانی افزایش یافته و توجه‌ها به پدیده سکوت سازمانی جلب شده است. این پژوهش با هدف طراحی مدل تطبیقی برای بررسی پیشایندها و پسایندهای سکوت سازمانی در دیوان محاسبات کشور انجام شده است. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر جمع‌آوری داده‌ها، ترکیبی است. در بخش اول، روش پدیدارشناسی کیفی و در بخش دوم، روش کمی توصیفی-پیمایشی استفاده شده است. در مرحله کیفی، برای شناسایی پیشایندها و پسایندهای سکوت سازمانی، مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با مطلعین کلیدی و خبره انجام شد. اسناد بالادستی و مستندات کتبی موجود تحلیل و طبقه‌بندی شدند و پیشینه به‌طور گسترده مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مربوط به مؤلفه‌ها و شاخص‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با افراد آگاه و صاحب‌نظر جمع‌آوری شد تا رسیدن به اشباع نظری، مفاهیم استخراج و دسته‌بندی شدند و ارتباط بین دسته‌ها مشخص گردید. پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته بر اساس این یافته‌ها تهیه و در نمونه آماری مورد آزمون قرار گرفت. جامعه آماری بخش کیفی شامل مدیران و معاونین ادارات نواحی شش‌گانه بود که 40 نفر به‌صورت هدفمند انتخاب شدند و پس از مصاحبه با 31 نفر، اشباع نظری حاصل شد. همچنین، اسناد و مدارک علمی، کتب، گزارشات و مقالات علمی در سطح ملی و بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری بخش کمی شامل 1000 نفر از کارکنان ادارات نواحی شش‌گانه بود که با استفاده از فرمول کوکران، 278 نفر به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. در مرحله کیفی، تحلیل داده‌های مصاحبه با تکنیک استیویك- كولایزی-كن انجام شد و در بخش کمی، از نرم‌افزارهای SPSS و Smart-PLS برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. در بخش کیفی، 110 کد کلیدی برای پیشایندها شناسایی و با ادغام موارد مشابه و حذف تکراری‌ها، 32 معنی فرموله‌شده حاصل شد که به دو خوشه (عوامل سازمانی و مدیریتی) تقسیم شدند. برای پسایندها، 92 کد شناسایی و با ادغام موارد مشابه و حذف تکراری‌ها، 34 معنی فرموله‌شده به‌دست آمد که به دو خوشه (عوامل فردی و اجتماعی) تقسیم شدند. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه نشان داد که تفاوت معناداری بین گروه‌ها از نظر سکوت سازمانی وجود ندارد. نتایج تحلیل عاملی با نرم‌افزار پی‌ال‌اس نیز نشان داد که مقیاس اندازه‌گیری برای همه شاخص‌های تحلیل عاملی در سطح مطلوب و قابل قبول است؛ بنابراین، ابزار اندازه‌گیری از کیفیت مناسبی برخوردار است و مؤلفه‌های پرسشنامه به‌خوبی توانایی سنجش سکوت سازمانی را دارند. همچنین، بارهای عاملی از طریق محاسبه مقدار ارتباط شاخص‌های یک سازه با آن سازه محاسبه شدند که مقادیر برابر یا بیشتر از 0.4 بودند، که نشان‌دهنده پایایی قابل قبول مدل اندازه‌گیری است.